Hoe ziet het werk van een serieuze onderzoeksjournalist eruit in het Rusland, waar onafhankelijke journalistiek een recept is voor bedreigingen, censuur, vervolging en moord? Op 7 oktober is de Russische onderzoeksjournalist Roman Anin (Panama Papers, Novaja Gazeta) te gast in Den Haag.
Koop een kaartje en kom op 7 oktober naar het Humanity House in Den Haag
of:
Stel tussen 20:00 en 20:30, via Facebook LIVE direct je vragen over hoe het is om te werken in het Rusland van Vladimir Poetin.
Roman Anin wordt geinterviewd door Eva Cukier (NRC). De avond wordt ingeleid door Jeroen Akkermans (RTL Nieuws).
Datum + tijd: 07-10-2016 19:00 Locatie: Humanity House, Prinsegracht 8, Den Haag
Russische schepen in Scheveningse haven. Foto door Roel Wijnants.
De Russen zijn niet alleen de Krim binnengevallen, ook de Scheveningse haven moest het ontgelden. Als krabbenvissers kwamen zij de haven binnenvaren maar al gauw bleek hun ware bedoeling: Het in bezit nemen van de haven.
Een gesprek met een oude visser leverde de volgende informatie op:
De Russen komen vaak grote ladingen ingevroren vis afleveren aan de kant van de haven waar zich de vriesloodsen bevinden, maar nooit aan de kant van de visafslag. Hij had ook nog nooit een vissersschip gezien, die zoveel communicatie-antennes gebruikte als op de beide schepen te zien zijn. Het vermoeden bestaat dat de schepen worden ingezet om de communicatie af te luisteren tussen de verschillende veiligheidsdiensten en gaan vermoedelijk voor de kust op ‘krabbenvangst’.
Na de NSS 2014 top in het world-Forum zullen de schepen wel weer richting thuishaven gaan
Tijdens de koude oorlog waren overal ter wereld veel Russische vissersschepen een dekmantel voor spionageactiviteiten. Als de NAVO een oefening hield, waren er opvallend veel vissersschepen in de buurt, die elke manoeuvre in de gaten hielden.
Het vriendschapsjaar tussen Nederland en Rusland, dat al tijdens haar begin in januari een flinke deuk opliep met de dood van Russisch politiek vluchteling Alexander Dolmatov in Nederlandse vreemdelingendetentie, lijkt met de recente diplomatieke rellen in Den Haag en Moskou en de gevangenneming van de 30 opvarenden van Greenpeace’s ‘Arctic Sunrise’ helemaal schipbreuk te leiden.
Terwijl de vaderlandsche media de diplomatieke rel al een paar weken helemaal uitkauwen, blijven politici uit beide kampen krampachtig de goede relaties tussen Nederland en Rusland benadrukken.
Mocht dit vriendschapsjaar op 9 november met het bezoek van Koning Willem-Alexander nog veilig zijn Moskouse haven behalen, dan zal dit waarschijnlijk te danken zijn aan een een stevige sleepboot of een ouderwetse Hollandse bergingsdienst: een thuiskomst de herinnering aan Peter de Grote, godfather van zeevarend Rusland, onwaardig.
Nederlandse bloemen zijn nog altijd populair in Rusland, dat weten ze bij de Keukenhof ook. Foto: Will Bakker
Het is altijd leuk om zo’n politieke mediahype te testen aan de dagelijkse realiteit. Een leuke gelegenheid voor mij om eens rond te vragen in het Russische deel van mijn vriendenkring. Twee Russische vrienden wilden niet reageren. Twee anderen gaven hun mening:
Daria, 28, sales manager te Moskou, vindt de diplomatieke rel volkomen oninteressant: “Ik heb het item niet gevolgd in het nieuws. Wat andere mensen ervan vinden: geen idee. Waarschijnlijk zullen ze dit als de volgende farce zien, niet iets dat werkelijk belangrijk voor hen is.” Wat haar wel interesseert is ‘de belachelijke zaak van die Greenpeace-activisten, die nu al een maand opgesloten zitten.’
Maria, 36, chemisch ingenieur en moeder van 2 kinderen te München, geeft aanvankelijk aan geen mening te hebben, maar komt na een paar minuten praten met een duidelijke stellingname: “Het verdrag van Wenen is geschonden door de Nederlandse politie, dat is een ernstige zaak. Hier is het noodzakelijk om excuses aan te bieden.” Wel geeft ze aan dat het belangrijk is om de kinderen van de diplomaat te kunnen beschermen: “De mensen van de ambassade hadden echter meteen gecontacteerd moeten worden om dit op te lossen.” Hiermee lijkt ze de lijn te volgen van voormalig diplomaat Frans Thirion die eerder in een reactie op Haagspraak de correcte procedure voor het aanpakken van zware vergrijpen door diplomaten uiteenzette.
Maria, die het vriendschapsjaar een positief en goed idee vindt, ziet het diplomatieke incident vooral als een onderdeel van een geopolitiek spel tussen het Westen en Rusland, waarin het moeilijk te achterhalen is wat er precies gebeurt. “Russen voelen zich aangevallen en zien de diplomatieke rel als onderdeel van ‘een oorlog tegen hen’. Dit soort incidenten zorgen ervoor dat Putin zich in eigen land als een ‘good guy’ kan profileren.”
Daria daarentegen denkt dat het de Russen allemaal weinig uitmaakt: “Wij hebben andere problemen om ons druk over te maken.”
Een definitieve conclusie valt er voor mij op basis van deze gesprekken niet te trekken, of het moet het vervolg van mijn gesprek met Maria zijn: twee dagen later vraagt zij mij om het recept van een pompoentaart. Over de diplomatieke farce van het vriendschapsjaar hebben wij het al niet meer.
Voor het hek van de Russische ambassade in Den Haag wordt door leden en-of sympathisanten van Greenpeace een solidariteitsactie gehouden. zij demonstreren voor de vrijlating van de bemanning van de Artic Sunrise, die tijdens een actie bij een booreiland van Gazprom, door de Russen zijn aangehouden.
De solidariteitsactie gaat door totdat het gearresteerde team vrij zal komen. Of als er meer informatie komt over de gearresteerde actievoerders. Over heel de wereld stromen de protestmails binnen bij ambassades van Rusland. Inmiddels hebben ze ongeveer 650.000 mails ontvangen.
De rechter in de Russische stad Moermansk heeft besloten het voorarrest van 22 van de 30 opvarenden van het Greenpeaceschip Arctic Sunrise te verlengen. Minister Timmermans van buitenlandse zaken wacht op een officiële aanklacht tegen Greenpeace om stappen te ondernemen, maar achter de schermen wordt overleg gevoerd met de Russen.
Bij het bezoek van de Russische president Vladimir Putin zijn voor vandaag grote demonstraties gepland van de homobeweging. Zij zijn terecht kwaad over discriminerende wetgeving tegen homo’s, die in Rusland hoogstwaarschijnlijk later dit jaar ingevoerd gaat worden. Ik ga u nu vertellen, waarom deze grote demonstratie in het geheel geen probleem vormt voor Putin. Sterker nog: zij zal Putins Nederlandse bezoek aanzienlijk eenvoudiger maken voor hemzelf en zijn publiek thuis in Rusland.
Demonstrante van FEMEN bij bezoek van Putin en Merkel aan een Volkswagen-expositie in Hannover. Foto: Korespondent Wschodni
Rusland is naar Europese begripppen een traditioneel land, vergelijkbaar met de Amerikaanse Midwest, als je het Victor Erofeyev zou vragen. Volgens hem is ongeveer 80% van de Russische bevolking een tegenstander van homosexualiteit. Voor hen is homosexualiteit een bizarre ziekte, een denkwijze die we overigens in de hele westerse wereld ook nog wel vinden bij bepaalde kerkelijke groeperingen.
Putin heeft hier weinig boodschap aan. Erofeyev claimt dat de man zelf hoogstwaarschijnlijk totaal niet geinteresseerd is in het issue. Voor Putin is de onderdrukking van homosexualiteit hooguit een cadeautje aan een van zijn bondgenoten, de Russische orthodoxe kerk.
Erofeyev is een Russisch auteur die twee weken geleden te gast was bij de Kamercommissie voor Buitenlandse Zaken. Samen met een de Chinese blogger Zola was hij hierheen gebracht door Amnesty International, voor een update over mensenrechten, waarbij beide auteurs ook even hun eigen activiteiten mochten toelichten. Hij schreef onder andere de volgende boeken:
Erofeyev, een voorvechter van democratisering (en gelijkberechting van homosexuelen) vertelde tijdens deze bijeenkomst dat hij tegenwoordig op een lijst staat met ‘de 100 grootste vijanden van Rusland’, een lijst opgesteld door mensen die hij kenschetst als ultranationalisten en neonazi’s. Verscheidene kamerleden waren zeer geïnteresseerd in zijn verhaal, met name vanwege het komende bezoek van President Putin aan Nederland. Het meest opvallende deel van het betoog van Erofeyev, die zelf ooit schreef over homosexualiteit en lesbische relaties, was zijn advies over het adverse effect dat de geplande homorechtendemonstratie kon hebben:
Voor de Russische bevolking is een grote betoging voor homorechten gemakkelijk te spinnen door de Russische staatstelevisie. Het draagvlak voor supporters van homorechten in Rusland is erg klein, veel kleiner dan dat voor voorvechters van democratisering en mensenrechten in het algemeen. De demonstranten kunnen in Rusland eenvoudig worden weggezet als ‘radicale’ en ‘perverse’ propagandisten. Dan kan hierna de goede band met Nederland weer benadrukt worden en zijn we klaar.
Door alle aandacht te vestigen op de rechten van een specifieke groep, laat Nederland zijn kansen liggen om andere problemen in het moderne Rusland aan te kaarten: problemen rondom democratisering en mensenrechten waarvan in Putins eigen stad, Moskou, vaak een meerderheid van de bevolking zich terdege bewust is. Daar zijn nog genoeg mensen die zich de fraude rondom de parlements- en presidentsverkiezingen herinneren en de repressie die volgde op de grootschalige demonstraties begin 2012. Erofeyev noemde Moskou zelfs ‘een Putin vijandige stad’.
Deze issues verdwijnen vandaag even uit het beeld voor Putins thuispubliek, als Amsterdam heel terecht demonstreert voor de mensenrechten van een specifieke groep, homosexuelen. Putin zal tevreden zijn en in eigen land wederom terugkeren als held en verdediger van de goede zeden. Het is enigszins wrang dat hij dit mede zal danken aan het succes van de groep die in Nederland het felst tegen hem gekant is.
Haagspraak 