Ongetwijfeld heb je er wel eens een gezien: een goeroe die in een tekst of een video zijn wijze levensles aan de man brengt. Hij neemt zichzelf als lichtend voorbeeld en blijft doorvertellen zonder ooit ter zake te komen. De echte inhoud, de levensles, moet immers verkocht worden en bevindt zich ergens aan het einde van het document.
Herman Koch vertelt in Pauw over ‘Makkelijk leven’ en ontpopt zich en passant als een humoristische, tegendraadse goeroe
Herman Koch voert in zijn boekenweekgeschenk ‘Makkelijk leven’ zo iemand op: Tom Sanders, die wereldwijd 40 miljoen exemplaren van zijn zelfhulpboek verkocht heeft. In het eerste hoofdstuk vertelt Sanders dat zijn filosofie samen te vatten is op een half A4-tje, dat achterin het boekenweekgeschenk te vinden is. Omdat niemand 19,95 neer zou leggen voor een half A4-tje heeft hij deze uitgesmeerd over 300 bladzijden.
De hoofdpersoon
Ondanks de roem is Sanders al die jaren ‘zo gewoon gebleven’. Wel heeft hij een Jaguar gekocht, die bij nader inzien niet zo bij hem paste en vervangen is door een Range Rover. Hij is gelukkig getrouwd en heeft twee zoons, de één woont in Canada met zijn gezin, de ander, Stefan, is zijn oogappel.
Tijdens een verjaardagsfeestje staat zijn niet zo geliefde schoondochter Julia voor de deur. Zij is duidelijk mishandeld door zoon Stefan. Herman Koch laat Sanders na deze confrontatie enkele hoofdstukken lang zwemmen tussen twee opties: niet ingrijpen, zoals de filosofie van zijn werk ‘Makkelijk leven’ aanraadt of het aanspreken van zijn zoon op zijn gedrag. Uiteindelijk besluit hij het gesprek met zijn schoondochter aan te gaan. Hij maakt een ‘project’ van haar. Misschien zal het hem wel materiaal voor een nieuw boek opleveren.
Wij leren Tom Sanders kennen als een man met een chronisch gebrek aan zelfkennis, die zijn eigen ideeën op zijn omgeving projecteert. Gedurende 94 bladzijden bevinden wij ons in zijn hoofd in zijn tot mislukken gedoemde pogingen om het huwelijk van zijn zoon te redden.
Uitwerking
Het boek leest vlot en is vrij luchtig van toon. De eerste hoofdstukken zijn een amusante satire op de zelfhulpboekenschrijver en zijn opgeblazen ego. Verder bevat ‘Makkelijk leven’ vermakelijke observaties op de samenleving. De echte confrontatie tussen de karakters wordt echter telkens uit de weg gegaan. Meestal lezen wij Sanders iets zeggen als: “Je zou achteraf kunnen zeggen dat…”
Het slot, waar ik verder niets over vertel, komt enigszins uit de lucht vallen en voelt geforceerd aan. Ook dit draagt ertoe bij dat de uitwerking van het gegeven in dit boekenweekgeschenk voor mij onbevredigend is. Wellicht had Herman Koch liever ook 300 bladzijden tot zijn beschikking gehad.
Edwin IJsman
Haagspraak 