Brasil, Beleza?! De beelden op het Lange Voorhout

Hedendaagse Braziliaanse beeldhouwkunst op het Lange Voorhout.

Héctor Zamora – Tower Tamariu (2013)

Ook Nederland kent de bakkersfiets. Brazilië de vrachtfiets. Beide zijn bedoeld om producten over land te vervoeren, beide staan voor handel en beide verdwijnen steeds meer uit het straatbeeld. Het door mankracht aangedreven transportmiddel wordt vervangen door een elektrisch mechaniek. Met deze installatie plaatst Zamora een spotlight op een verdwijnend fenomeen. Ook brengt hij de werkomstandigheden en uitdagingen onder de aandacht die Braziliaanse werklieden het hoofd moeten bieden. De titel, vrij vertaald Toren van uitdaging wijst op de concentratie, kracht en balanceerkunsten die vereist zijn om met dit voertuig overweg te kunnen.

Maruis Galan – Empate (2016)

Empate verbeeldt de verbindende kracht van samen sporten. In het warme Brazilië wordt veel in de buitenlucht gesport, zoals ook het werk van Marcos Chaves toont. Sporten werkt verbroederend, ook al is een wedstrijdje basketbal gebaseerd op het hebben van twee baskets in deze installatie lijnrecht tegenover elkaar, maar grijpen ze hoog in de lucht verbroederend in elkaar. De twee ringen die elkaar ruisen doen denken aan de ringen van de Olympische Spelen. Deze vinden in augustus 2016 plaats in Rio de Janeiro. Ook dit sport evenement staat voor verbroedering, maar gaat anderzijds gepaard met een hoop strijd.

Opavivará! – Namoitta (2006)

Het kunstenaarscollectief Opavivará! speelt met de openbare ruimte en de mensen die deze plekken bevolken. Door middel van installaties biedt Opavivará! het publiek een positieve, gedeelde ervaring.
Met Namoita, een cirkel van bomen en struikgewas, ontstaat een beschutte plek waar de voorbijganger zich even kan terugtrekken in luie stoelen. Het Lange Voorhout is meestal een plek waar gewerkt wordt, in de omringende ambassades en instanties. Nu is er een plek in deze openbare ruimte, een stukje ontspanning te midden van de werksfeer, een stukje natuur in de stad.

Ernesto Neto – Animal Nature (2013)

Animal nature represeenteert tegenstellingen. De welvende sculptuur is gemaakt van cortenstaal, een materiaal dat machinematig wordt gesneden. De computergestuurde machine kan het format eindeloos vermenigvuldigen. De technisch geproduceerde, abstracte vormen hebben echter het uiterlijk van gebladerte of bloemen. Zo bevat de sculptuur een tegenstelling tussen technologie en natuur. Deze uitersten grijpen in elkaar door middel van het materiaal. Door de blootstelling aan de buitenlucht zal het staal langzaam verkleuren tot een aardekleurig bruin. In het materiaal zit nog een paradox verborgen: de open structuur heeft ogenschijnlijk gewichtloos karakter, terwijl zij is gemaakt van een van de meest zware staalsoorten.

Marcelo Cidade – Espaco Entre (2008)

Graffiti kennen we uit de openbare ruimte. Denk aan kleurig bespoten muren of treinen. Toch worden graffitiwerken niet altijd als kunst gezien, de kunstzinnigheid en de vaardigheid van de maker ten spijt. Bij kunst denkt men meestal aan binnen, aan het museum met zijn witte wanden en sokkels. Cidade keert deze aanname binnenstebuiten. Hij bespuit juist de binnenkant van het bouwsel met verf, niet de buitenkant. Door graffiti naar binnen te halen, legitimeert hij het als kunst.

Adriana Varejão – Panacea Phantastica (2003)

De sculpturen van Varejão verwijzen naar de complexe geschiedenis van Brazilië. Ze werkt volgens de artistieke stijlen die het land veroverden als gevolg van de kolonisatie. Een voorbeeld hiervan zijn de keramische tegels die met de Europese conquistadors meekwamen. Deze tegels waren een visueel en cultureel bewijs van de Portugese aanwezigheid. Wat Varejão toont ons toont, is echter niet het verhaal van eenrichtingsverkeer. Want de tegels zijn bedekt met zeefdrukken van Braziliaanse planten voor medische en botanische doeleinden geëxporteerd werden naar het thuisland van de veroveraars. De namen en geneeskrachtige werking van de planten worden in het Latijn beschreven, zoals ze destijds als compleet exportproduct verhandeld werden. Hiermee toont Varejão het bestaan van nog een kant van de toch al zo complexe (koloniale) geschiedenis van haar Brazilië.

Ernesto neto – In the corner of life (2013)

In the corner of life doet denken aan de Braziliaanse neoconcretismo-beweging van de jaren ’60. Binnen de Braziliaanse avant-garde ontstond kritiek op de Europese constructivistische kunst, die tot dan toe als voorbeeld had gediend. Deze was geometrisch, mathematisch en objectgericht. Denk aan Mondriaan, De Stijl, of het Bauhaus. De Brazilianen wilden binnen de abstracte kunst juist weer een menselijk aspect brengen. Interactie met en het gevoel van de toeschouwer werden belangrijk. Ernesto Neto biedt hier een volledig abstract werk, dat toch menselijk oogt vanwege de organische vormen. Tussen de welvingen bevindt zich een hangmat om in weg te kruipen. Zo biedt Neto via hoogst abstracte middelen toch een oer-menselijke ervaring van geborgenheid.

Eduardo Coimbra – Muro (1993)

Een muur doet denken aan vastigheid en onbeweeglijkheid. Daaruit voortkomend eventueel ook aan bescherming of juist uitsluiting. Hoe dan ook, een muur doet zelden denken aan beweging. Eduardo Coimbra maakt een stenen wand die nu juist wel een grillig patroon volgt en op rolletjes staat. Zijn Muro oogt daardoor als beweeglijk en organisch geheel. Coimbra is opgeleid als ingenieur. Hij maakt archictecturale installaties met een sureëel tintje, die het publiek verrassen of prikkelen. Met Muro confronteert hij de toeschouwer met zijn of haar verwachtingen van het archectonische begrip muur: hoe definieer je muur eigenlijk? Wat is, doet en kan een muur?

Marcos Chaves – Academia (2014)

Academia toont de Braziliaanse betekenis die wordt toegekend aan de term academie. Een academie zoals wij die kennen, is een culturele onderwijsinstelling gebaseerd op het Bildungsideaal. Bildung staat voor de ontplooiing van menselijke kwaliteiten zoals het vermogen tot moreel oordelen en kritisch denken. In het huidige, op lichamelijk schoonheid gerichte Brazilië staat de term academie echter niet meer voor een cultureel onderwijsinstituut, maar voor een instituut waar aan lichamelijke ontplooiing wordt gedaan: de fitness- of de sambaschool. Met name fitnessscholen zijn een prominent onderdeel van de samenleving. Ze worden spontaan in de open lucht gebouwd voor en door buurtbewoners. De natuurlijke omgeving en gevonden voorwerpen zoals loden pijpen, cementblokken en houtstaven worden zo inventief mogelijk ingezet om heuse sportvoorzieningen te maken. Academia van Chaves is een eerbetoon aan zulke lokale uitingen van creativiteit en gemeenschapszin.

Valeska Soares – Adrift (2016)

Deze boot dobbert niet op een watervlakte, maar op een spiegel. Het spiegelende oppervlak reflecteert de dubbele rij lindebomen van het Lange Voorhout. Hierdoor lijkt het water groen in plaats van te verwachte blauw. Zodoende lijkt het bootje te drijven op een zee van bladeren. Een vreemde gewaarwording, zeker als we ons realiseren dat dit scheepje is gemaakt van hout.

Informatiehuisje Museum Beelden aan Zee: “En welk beeld vind het mooist?”

Informatiebord ingang Lange Voorhout.

Bron:
Museum beelden aan Zee.
Bordjes met beschrijving langs het grindpad.