Vroeger
Ik begin met wat voor mij een van de belangrijkste persfoto’s van de 20ste eeuw is. De foto van Theo Meier waarbij Van Agt en Wiegel samen dineren, vlak nadat een 8 maanden durende formatie van Dries van Agt met Joop den Uyl mislukt was. Dat diner was het begin van het Kabinet Van Agt I met de VVD en zonder Den Uyl die toen de grootste partij had.
Van Agt is recent overleden – een mooie dood trouwens: Hand in hand met zijn geliefde Eugenie, beiden 93 en meer dan zeventig jaar samen – daarom werd een aantal interviews met hem uitgezonden, waaronder een met Jeroen Pauw dat was opgenomen in 2015 met de bedoeling om het na de dood van Van Agt uit te zenden.
In een van die interviews zegt van Agt, dat Wiegel en hij er toen in twee dagen uit waren en dat ze nog een tijdje hebben zitten “klaverjassen” in de formatiekamer, aangezien het volgens Van Agt “Nooit was voorgekomen dat een formatie zo kort duurde en Dat kon gewoon niet goed zijn volgens de buitenwacht”
NU
Op 11 december geeft Plasterk het volgende advies als verkenner: (Zie Kabinetsformatie2023.nl)
Advies
Op basis van deze verkenning adviseer ik u, met instemming van de lijsttrekkers van PVV, VVD, NSC en BBB, om in het debat op basis van artikel 11, 1, eerste lid, van het reglement van orde de benoeming te bespreken van een informateur.Ik adviseer een informateur met de volgende opdracht te benoemen:
- Te onderzoeken of er overeenstemming is of kan worden bereikt tussen de partijen PVV, VVD, NSC en BBB over een gezamenlijke basislijn voor het waarborgen van de Grondwet, de grondrechten en de democratische rechtsstaat.
- Indien naar het oordeel van deze vier partijen op punt 1 overeenstemming ontstaat, vervolgens te onderzoeken of er een reëel perspectief is op het bereiken van overeenstemming over onderwerpen zoals:
- Migratie
- Bestaanszekerheid (waaronder zorg, koopkracht, vaste banen en voldoende woningen)
- Goed bestuur, veiligheid en stabiele overheidsfinanciën
- Internationaal beleid en gezond ondernemingsklimaat
- Klimaat, stikstof, land- en tuinbouw en visserij
De informateur kan op verzoek van de vier partijen gesprekken voeren met andere partijen die daartoe bereid zijn met als doel een zo breed mogelijk draagvlak per onderwerp te creëren in de Staten Generaal en in de samenleving.
Het doel van deze korte informatieronde is vaststellen of er een basis is voor een volgende informatieronde over een vorm van politieke samenwerking die de grondslag vormt voor een stabiel kabinet. Deze korte informatieronde dient uitgevoerd te worden in december 2023 en januari 2024.
De informateur biedt uiterlijk begin februari een verslag aan de Voorzitter van de Tweede Kamer aan.
Hij is letterlijk met deze opdracht aan de slag gegaan als informateur en heeft er naar mijn mening veel te lang over gedaan.
Vol blijdschap wordt er dan in het eindverslag door informateur Plasterk gesteld dat er op 10 januari overeenstemming was over punt 1, de rechtstatelijkheid en dat de 4 partijen een verklaring met 7 punten die in het verslag is opgenomen onderschreven.
NSC liet echter aantekenen:
De fractie kan zich vinden in de tekst over toekomstig rechtsstatelijk handelen. Gelet op uitspraken in het verleden en standpunten in het verkiezingsprogramma van de PVV, is en blijft de rechtsstatelijke afstand te groot voor deelname aan een meerderheidskabinet of een minderheidskabinet. De fractie is bereid om gedoogsteun te verlenen aan een minderheidskabinet. Andere opties zijn, zoals eerder vermeld in de brief van de NSC-fractie aan de verkenner, een zakenkabinet of een extraparlementair kabinet. In die opties komen in de opvatting van de NSC-fractie partijen een akkoord overeen op hoofdlijnen (inclusief financieel kader) en stelt de formateur met zijn ploeg bewindspersonen een
regeerprogramma op zonder verdere formele binding. In principe levert NSC geen ministers.
Verder merkt NSC op dat rechtsstatelijke houding en gedrag ook van groot belang zijn voor de bewindspersonen.
Plasterk vervolgt met:
De andere drie partijen hebben hiervan kennis genomen en de partijen hebben gezamenlijk besloten om door te gaan naar fase 2. De vier partijen zijn het erover eens dat de precieze vorm van politieke samenwerking die de grondslag vormt voor een stabiel kabinet onderwerp is van de volgende formatieronde.
Ik snap zowel van Plasterk als van Omtzicht niet dat na deze constatering deze gespreksronde niet al op 10 januari is afgebroken.
Vervolgens wordt er wel over de 5 onderwerpen hierboven gediscusieerd, maar men komt niet tot overeenstemming. Volgens Plasterk omdat Omtzicht weg liep. Plasterk had de Kamer wat tegemoed kunnen komen door samen te vatten hoe deze besprekingen gingen. Hij deed dat zeer goed in de verkenningsfase Het onvermogen dit te doen wordt naar mijn mening ten onrechte op het weglopen van Omtzicht geschoven.
Omtzicht liep naar zijn zeggen weg omdat de financiele stukken veel te laat werden aangeleverd. Ze zitten als bijlagen bij die verslag, maar wat een rommeltje. Gedeeltelijk zwart gelakt op voorstel van Plasterk omdat er staatsgeheimen in zouden staan en het heen en weer gesoe dat wel in het verslag wordt omschreven doen ook knurftig aan. Ik begrijp werkelijk niet dat de vraag naar tegenvallers niet simpelweg en uitsluitend aan de Minister van Financien is gesteld, die op zijn beurt dan de departementen had kunnen uitvragen en de resultaten in een paar spreadsheets heel gemakkelijk met de totalen ban de begrotingen per departement had kunnen geven met daarbij de overschrijvingen en de onderschrijvingen. Waarom een diarree aan woorden met zoekplaatjes en missende passages? Daar is het een Ministerie van Financieen voor…toch?
Zoals enige andere oud verkenners en informateurs al zeiden in commentaren: “Ook de informateur ontbrak het aan ervaring”… Dat gecombineerd met het gebrek aan ervaring in deze “winnende” partijen doet niet veel goeds vermoeden voor de komende bestuursperiode.
Ben benieuwd naar het debat morgen.
Haagspraak 